ساموئل خاچیکیان (به ارمنی: Սամուէլ Խաչիկեան) (زادهٔ ۲۹ مهر ۱۳۰۲ – درگذشتهٔ ۳۰ مهر ۱۳۸۰) کارگردان، تدوینگر، نویسنده، آهنگ‌ساز فیلم و تهیه‌کنندهٔ نامدار ایرانی ارمنی‌تبار بود. او یکی از تأثیرگذارترین کارگردان‌ها در سینمای ایران به‌شمار می‌رود، تا آنجا که به وی لقب «هیچکاکِ ایران» داده شده‌است. همچنین، از او به‌عنوان «استاد دلهره و وحشتِ» سینمای ایران نام برده شده‌است. دوستان و همکاران ساموئل خاچیکیان، او را با نام «سام ول» نیز می‌شناختند. او در آغازِ راهِ سینمای ایران با هنر و دانسته‌های خود به یاری این هنر و صنعت آمد و توانایی فنی خود را با به فرجام رساندن فیلم شب‌نشینی در جهنم (۱۳۳۶) نشان داد و سپس با طوفان در شهر ما (۱۳۳۷) سینمای ایران را با سبک ویژهٔ خود آشنا کرد. خاچیکیان، که از نیمه‌های فیلم بازگشت تدوین فیلم‌هایش را خود به دست گرفته‌بود، در نورپردازی و کار فیلم‌بردارانش دخالت می‌کرد، و موسیقی فیلم‌هایش را خود برمی‌گزید. به گفتهٔ خودش، او همهٔ این‌ها را برپایهٔ برداشت و دریافت درونی انجام می‌داد. «نورپردازی جنایی» زبانزدی بود که خود او برای فیلم‌هایی همچون چهارراه حوادث (۱۳۳۳)، طوفان در شهر ما (۱۳۳۷)، فریاد نیمه‌شب (۱۳۴۰)، یک قدم تا مرگ (۱۳۴۰)، دلهره (۱۳۴۱)، ضربت (۱۳۴۳) و سرسام (۱۳۴۴) به‌کار می‌برد. خاچیکیان را می‌توان از پیشگامان نام‌آور سینمای ایران دانست و کمتر کارگردان ایرانی مانند او در درازای سه دهه (۱۳۵۰–۱۳۳۰) به‌گونه‌ای پیوسته و پرکار درگیر فیلمسازی بوده‌است. و در زمره نخستین کارگردانان ایرانی بود که عناصر تکنیکی را برای سینما به کار برد و با دکوپاژ سر صحنه فیلمبرداری می‌رفت. به عنوان فیلمسازی نوآور، ساخت فیلم‌های جنایی را در ایران به راه انداخت و نخستین پیش‌پرده تاریخ سینمای ایران را برای فیلم دختری از شیراز (۱۳۳۳) ساخت و ده‌ها زمینه فنی دیگر را آزمود. بسیاری از بازیگران نامدار سینمای ایران با بازی در کارهای خاچیکیان به سینما آمدند و برخی از فیلم‌هایش هم چون ضربت (۱۳۴۳) و عقاب‌ها (۱۳۶۳) از کارهای پرفروش زمان نمایش خود بودند. شناخته‌شده‌ترین فیلمی که توسط خاچیکیان پس از انقلاب کارگردانی شد فیلم عقاب‌ها (۱۳۶۳) بود، که یکی از برترین کارهای سینمای دفاع مقدس لقب گرفت. او در درازای نزدیک به ۵۰ سال کار و تلاش در سینمای ایران، ۴۶ فیلم بلند سینمایی ساخت و بسیاری از فیلم‌های کارگردان‌های دیگر را تدوین کرد.
نخستین فیلم خاچیکیان با نام «بازگشت» در سال ۱۳۳۱ ساخته شد و در ۹ آبان ۱۳۳۲ به نمایش همگانی درآمد. این فیلم با دعوت ساناسار خاچاطوریان، تهیه‌کننده سینما، ساخته شد. وی در آغاز راه سینمای ایران با هنر و دانسته‌های خود به یاری این هنر و صنعت آمد و توانایی فنی‌اش را با ساختن فیلم «شب‌نشینی در جهنم» نشان داد. «شب‌نشینی در جهنم» به‌کارگردانی مشترک موشق سروری (که به خاطر اختلاف با تهیه‌کننده نیمه‌کاره پروژه را رها کرد و در ادامه خاچیکیان در مقام کارگردان قرار گرفت) با تولید ۱۰ ماهه در استودیو بدیع، شاخص‌ترین فیلمی بود که در سال ۱۳۳۶ به روی پرده رفت.
«طوفان در شهر ما» عنوان فیلم دیگر خاچیکیان است. او با این فیلم سینمای ایران را با سبک ویژه خود آشنا کرد. خاچیکیان به نورپردازی و فیلمبرداری کارهایش نظارت داشت و موسیقی فیلم‌هایش را نیز خودش انتخاب می‌کرد. وی در نورپردازی فیلم‌هایی چون «چهارراه حوادث»، «طوفان در شهر ما»، «فریاد نیمه‌شب»، «یک قدم تا مرگ»، «دلهره»، «ضربت»، «سرسام» از ترکیبی استفاده کرد که خودش آن را «نورپردازی جنایی» می‌نامید. وی همین‌طور ساخت فیلم‌های جنایی را در ایران به راه انداخت. سینما حافظ در سال ۱۳۴۰ با نمایش فیلم «یک قدم تا مرگ» و با حضور گروهی از نویسندگان، منقدان هنری، خبرنگاران جراید و سرشناسان افتتاح شد. در مراسم گشایش، محسن هشترودی، ریاضی‌دانان نامی ایرانی، از خاچیکیان تجلیل کرد. در همان سال این فیلم در نظرسنجی مطبوعاتی بهترین فیلم سینمایی سال برگزیده شد.
خاچیکیان را به‌واسطه فعالیت سه دهه پیوسته و پرکار در فیلمسازی، می‌توان از پیشگامان نام‌آور سینمای ایران دانست. دو فیلم «ضربت» و «عقاب‌ها» پرفروش‌ترین فیلم‌های زمانه خودشان در سینما شدند؛ ضمن این‌که «عقاب‌ها» پس از موفقیت چشمگیر در گیشه به‌عنوان برترین کار سینمای دفاع مقدس پس از انقلاب نام گرفت. خاچیکیان همچنین در زمره نخستین کارگردانان ایرانی است که عناصر تکنیکی را برای سینما به‌کار برد و با دکوپاژ سر صحنه فیلمبرداری می‌رفت. خاچیکیان نخستین پیش‌پرده تاریخ سینمای ایران را برای فیلم «دختری از شیراز» ساخت و ده‌ها زمینه فنی دیگر را آزمود. علاوه بر ویژگی‌های سینمای وی، بسیاری از بازیگران نامدار سینمای ایران با بازی در کارهای او به سینما معرفی شدند. او در طول ۵۰ سال کار و تلاش در سینمای ایران، ۴۶ فیلم بلند سینمایی ساخت و بسیاری از فیلم‌های کارگردان‌های دیگر را نیز تدوین کرد.
ساموئل خاچیکیان در سال‌های آخر عمر خود از بیماری آلزایمر رنج می‌برد و به‌مدت دو ماه در بیمارستان بستری بود؛ و درنهایت۳۰ مهر ۱۳۸۰، در ۷۸سالگی در تهران درگذشت. پیکر وی از کلیسای سرکیس مقدس تشییع و در آرامستان بوراستان در جاده خراسان تهران به‌خاک سپرده شد. روحش شاد ویادش گرامی
برای ارسال نظر ، وارد حساب کاربری خود شوید
ورود به حساب